ایران از سال 1986 با غرفه فارابی در بازار فیلم کن شرکت کرده است. امسال در بیست و نهمین حضور سینمای ایران در بازار فیلم کن، غرفه سینمای ایران سهم فیلمهای بنیاد سینمایی فارابی و موسسه رسانه های تصویری است.سازمان سینمایی سوره وابسته به حوزه هنری دیگر سازمان دولتی است که غرفه ای مجزا دارد. پخش کنندگان خصوصی برای پخش بین الملل فیملهای ایرانی نیز چهار غرفه در بخش ریویرا بازار جشنواره فیلم کن دارند.
از طرف سازمان سینمایی تحت عنوان غرفه سینمای ایران، آرش امینی مدیر بخش بین الملل سازمان سینمایی، علیرضا رضاداد مشاور ارشد سازمان سینمایی، در کنار کامیار محسنین کارشناس بخش بین الملل بنیاد سینمایی فارابی و علی حاجی قاسمی از موسسه رسانه‌های تصویری حضور دارند. امسال برای اولین بار، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان یکی از نهادهای رسمی سینمای ایران در بازار فیلم کن غایب بود. همچنین امسال برای اولین بار امیر اسفندیاری مدیر امور بین‌الملل فارابی در این غرفه حضور نداشت.
نکته دیگر این که امسال سینمای ایران برای دومین بار بعد از یک غیبت هشت سال، در محله پنیترو دهکده بین المللی یک پاویون اختصاصی داشت. در این دهکده سینمایی هر کشوری در قالب پاویون حضور دارد. چتر سینمای ایران در بخش پاویون ها هم پس از سالها از دست دادن پاویون، بار دیگر افتتاح شد. در این پاویون گفت‌وگوهایی با هدف معرفی 34 چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر ، تبلیغ در مورد تولیدات مشترک سینمایی و مناطق مختلفی ایران که پتانسیل سینمایی دارند معرفی می شوند.
از سرگیری پاویون سینمای ایران باعث شده است کمپانی های هندی، افغانستانی، ایتالیایی، آمریکایی و انگلیسی برای شناخت هر چه بیشتر سینمای ایران به چتر سینمای ایران مراجعه کنند و مذاکراتشان را برای اجرایی شدن تولید مشترک نزدیک کنند.
کامیار محسنین کارشناس بخش بین الملل فارابی در گفتگو با تسنیم می‌گوید: 14 فیلم جدید از بخش بین الملل فارابی برای پخش بین المللشان درخواست کردند و این فیلمها به بازار فیلم کن آمدند. تولید این فیلمها از اکتبر 2014 تا فوریه 2015 است.
کارشناس بخش بین الملل فارابی در مورد قرارهایی که در غرفه ایران گذاشته شده است گفت: امسال به خاطر این که یک سری کارها دیر اقدام شد، میزان قرارها نسبت به سالهای قبل کمتر است. در این دیدارها و مذاکرات، در مورد فیلمها و سینمای ایران صحبت می شود تا پخش کننده ها بتوانند انتخاب‌های مناسبی را داشته باشند.
وی در مورد تفاوت امسال بازار فیلم کن با سالهای گذشته گفت: بازارهای فیلم محلی برای عرضه فرهنگی و تجاری فیلم ها هستند و البته بحث تولید مشترک را هم داریم پس با این نگاه ساختار بازار تغییر نکرده است ولی تفاوتی که بوجود آمده است مربوط به نمایشهای بازار است. بدلیل حجم نمایش هایی چون نمایش جنبی، اصلی و نمایش بازار فیلم، برنامه ریزی های افراد به گونه ای است که دیگر افراد فرصت کمتری دارند تا در بین غرفه ها بچرخند و ملاقات اتفاقی در بازار به نسبت به قبل کمتر شده است. شاید هشت سال قبل این راهروها زیاد بود.
محسنین با اشاره به مشکل جدی که در بازار فیلم وجود دارد گفت: مشکلی که اکنون داریم این است که ما در نمایشهای بازار سهمی نداریم. در حالی که در سالهای قبل، نزدیک به بیست و دو فیلم در بازار نمایش داشت ولی امسال فقط فیلمهای «ناهید» و «تاکسی» از طرف پخش کنندگانش اجازه نمایش در بازار فیلم را دارند. متاسفانه هیچ فیلم ایرانی دیگری نمایش بازار ندارد.
حکایت عاشقی، شیفت شب، جزیره رنگین، آوا به کارگردانی سیامک کاشف زاده، پدر آن دیگری به کارگردانی یدالله صمدی و قول به کارگردانی محمد علی طالبی ... از جمله فیملهایی هستند که بنیاد سینمایی فارابی در بازار فیلم کن به معرفی آنها می پردازد.
در غرفه سینمای ایران، علاوه بر تولیداتی سینمایی که بخش بین الملل فارابی معرفی می کند، تولیداتی را هم موسسه رسانه های تصویری ارائه کرده است. موسسه رسانه های تصویری نیز با فیلمهای با 60 عنوان فیلم در این بازار حضور دارد که 8 فیلم آن مربوط به سال 2015 است. فیلمهایی چون «عصر یخبندان» به کارگردانی مصطفی کیایی، «کوچه بی نام» به کارگردانی هاتف علیمردانی، «خبر خاصی نیست» به کارگردانی مصطفی شایسته، «چاقی» به کارگردانی راما قویدل، «پایان خدمت» به کارگردانی حمید زرگرنژاد، «آسمان آبی مادرم» به کارگردانی علی قوی تن، «دوران عاشقی» به کارگردانی علیرضا رئیسیان و «اعترافات ذهن خطرناک من» به کارگردانی هومن سیدی از جمله محصولات جدیدی است که موسسه رسانه های تصویری آنها را معرفی می کند.
اینجا کن است و بازار بین المللی جشنواره فیلم کن. پخش کنندگان سینمای اروپا یا ژاپن را اگر چه در غرفه هایی مجزا ولی در کنار هم می‌بینیم ولی سینمای ایران و فیلمهایش شقه شقه در غرفه های جدای از هم و هر کدام در طبقه ای جای گرفته اند. هر چند که بهترین غرفه به لحاظ استراتژیک به غرفه سینمای ایران تعلق گرفته است و محل وفاق سینماگران ایرانی شده است ولی اولین سوالی که به ذهن خطور می کند این است که چرا چتر سینمای ایران نتوانسته است همه را در یک جای جمع کند. مستقل‌ها برای خودشان غرفه دارند و چتر سینمای ایران هم بر سر دو نهاد دولتی فارابی و موسسه رسانه های تصویر پهن شده است.
سازمان سینمایی سوره وابسته به حوزه هنری هم سازمان دولتی دیگری است که در بازار فیلم کن حضور دارد. پوستر فیلمهای «مزار شریف»، «کربلا جغرافیای تاریخ»، «سکوت رعنا» در این غرفه خودنمایی می کرد. از مریم نقیبی مدیر بخش بین‌المللی سازمان سینمایی سوره در مورد کیفیت بازار فیلم امسال سوال می کنم و او می گوید: ما قرارها را از قبل گذاشتیم و بر اساس آن، کارها را انجام می‌دهیم. ممکن است گذری هم آدمهایی پیدا شوند و سری به غرفه بزنند و در مورد فیلمی سوال کنند ولی به طور کل نمی توان اینجا کاری کرد و می بایست پیش از آمدن به بازار فیلم کن قرارهای کاری را هماهنگ کرده باشید.
اما پخش کنندگان خصوصی سینمای ایران حاضر در بخش ریویرا بازار جشنواره فیلم کن عبارتند از پخش کننده «مستقل‌های ایرانی» با مدیریت محمد اطبایی،غرفه «شرکت ایران نوین فیلم» با حضور شیرین علیزاده مدیر بخش بین الملل این شرکت، رسانه بین‌المللی شهرزاد تحت عنوان شرکت فرانسوی نوری پیکچرز با مدیریت کتایون شهابی، پخش کننده فرانسوی دریم لبز فیلم با حضور نسرین میرشب که هر ساله به عنوان بخش خصوصی حضور موثری در بازار فیلم کن دارند.
بخش بین الملل سینمای ایران، هنوز استراتژی مشخصی برای پخش بین الملل فیلمهایش ندارد. این حرفهایی است که محمد اطبایی یکی از پخش کنندگان فیلمهای ایران می زند. اطبایی یکی از منتقدان شیوه کنونی حضور دولتی سینمای ایران در بازار فیلم کن است او ضمن اشاره غرفه به سینمای ایران که در اختیار بنیاد سینمای فارابی و موسسه‌های رسانه های تصویری است می گوید: آن غرفه ای که در اختیار سینمای ایران قرار گرفته با هزینه زیادی هرساله برپا می شود به هر حال این پول بخشی از سینمای ایران است که از بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صرف می شود. با این وجود در دو روز اول برگزاری دوستانی که باید باشند نیستند البته این عزیزان دلایلی را ذکر می کنند ولی این دلیل هرچه که باشد بستگی به این دارد که برنامه ریزی حداقلی برای مهم ترین رویداد سینمایی جهان صورت نمی‌گیرد وگرنه چرا باید دو روز اول غرفه سینمای ایران خالی باشد و از روز جمعه کار را شروع کنند. البته بازار فیلم کن پنج روز اولش خیلی مهم است و از دوشنبه مهمانان خارجی برمی‌گردند و شاید به خاطر عدم برنامه ریزی بوده است که این غیبت صورت گرفته است.
اطبایی هشت سال قبل از طرف خانه سینما عهده دار چتر سینمای ایران، در دهکده بین المللی بود. او همچنین در مورد پاویون سینمای ایران می گوید: پاویون سینمای ایران و اقدام برای گرفتن آن خیلی مثبت است و جای تقدیر دارد ولی حس من این است که برنامه ریزی مشخصی برای این کار وجود ندارد.به نظر من باید دوستان در سازمان سینمایی یک بار برای همیشه تکلیف خودشان را با حوزه بین الملل سینما روشن کنند.
وی با اشاره به اینکه حجت الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی بارها از حمایت بخش خصوصی صحبت کرده است اینگونه طرح سوال کرد و گفت: آیا می‌خواهند موسسه رسانه های تصویری و بنیاد فارابی همانند بخش خصوصی عمل کنند و فیلمهای ایرانی تولید شده را تحت اختیار خود بگیرند و کار عرضه این فیلمها را عهده دار شوند. باید تکلیف حمایت از بخش خصوصی مشخص شود.اگر سراغ امثال بنیاد فارابی های کشورهای دیگر در بازار فیلم کن برویم می بینیم که فضاهای دولتی سینمای سایر کشورها جهت سرویس به پخش کنندگان، کارگردان‌ها و تهیه کننده خصوصی است. ولی دوستان این حرص عرضه و پخش بین المللی فیلم را دارند و این کاری نیست که در هیچ جای دنیا بخش دولتی انجام دهد.
اطبایی در ادامه به فیلم ناهید که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ساخته است ولی یک پخش کننده خصوصی آن را عرضه می کند، اشاره می‌کند و می‌گوید: این ایده ال سینمای ایران است که یک نهادی در بخش دولتی مثل مرکزگسترش سینمای مستند و تجربی فیلمی مثل ناهید را تولید می‌کند و بعد از آن یک بخش خصوصی مثل خانم شهابی فیلم را عرضه و پخش کند. به نظر من اگر نهاد دولتی عهده دار پخش فیلم سینمایی ناهید بود، قطعا این فیلم هم در کن نمی بود.
وی ادامه داد: به لطف یک پخش کننده حرفه ای است که ما یک فیلم در کن داریم. خانم شهابی به کلی از کشورها این فیلم را فروخته است. این نشاندهنده این است که بخش دولتی در این زمینه موفق نبوده است.
اطبایی با ادامه انتقاداتش گفت: دو نهاد دولتی به جشنواره فیلم کن آمدند و عمده فیملهایی را هم که عرضه می کنند کمتر ظرفیت حضور در بازار های بین المللی را دارند. اما بخش خصوصی مساله اش حرفه ای است و به خاطر دو دو تا چهارتای خودش مساله مالی را لحاظ می کند و فیلمها را برای رودربایستی فیلمی را برای عرضه انتخاب نمی کنند.
ایران نوین فیلم هم پخش‌کننده دیگری است که سال گذشته در غرفه سینمای ایران حضور داشت. امسال شرکت ایران نوین فیلم با حضور شیرین علیزاده مدیر بخش بین الملل این پخش کننده فیلم به طور مستقل در طبقه همکف بازار فیلم کن غرفه دارد. وی در مورد جدایی اش از غرفه سینمای ایران می گوید: دیگر وقتش رسیده بود که به صورت مستقل کار می‌کردم، چون این شیوه حرفه ای تر است. وقتی به غرفه ها نگاه می‌کنید ژاپن و اروپا همه باهم هستند اما چنین چیزی برای سینمای ایران دیده نمی شود. البته هنوز ساختار حرفه ای در پخش بین الملل ایران وجود ندارد گاهی دیده می شد که من با یکی از میهمانان در مورد یک فیلم صحبت میکنم، دقیقا وسط مذاکرات من می آمدند و رشته کار از دست می رفت.
غرفه ایران نوین فیلم آنچنان نسبت به دیگر غرفه های ایرانی حاضر در جشنواره موقعیت استراتژیک خوبی ندارد. از علیزاده می پرسم که فکر نمی کنید اگر غرفه در جای بهتری بود، به لحاظ ارتباط گیری مناسب تر بود و او می‌گوید: نه من ارتباطهای خودم را دارم و بر اساس دعوت های خودم کار می کنم.البته این هم خیلی خوب بود که مکان خودتان مشخص باشد و آدمهای خودتان را داشته باشید ولی امسال ترجیح دادم به صورت مستقل غرفه بگیرم.
نسرین میرشب پخش کننده ایرانی، شرکت فرانسوی دریم لبز فیلم است. میرشب را بیشتر فیلمسازان سینمای ایران می شناسند. او پخش بین المللی فیلمها را با کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان شروع کرده است. علاقه میر شب به سینمای ایران جنبه مالی ندارد. روحیه آرامی دارد و به آرامی صحبت می کند. ساکن شهر کن است و در جشنواره فیلم کن برای سینمای ایران و پخش بین الملل فیلم های ایرانی تلاش می کند.
میرشب زیاد رغبتی به مصاحبه ندارد ولی در مورد تک تک فیلمهایش گپ می زند. بیشتر انتقادش به زیر نویس فیلمهاست که نمی تواند بار معنایی فیلمها را به مخاطبان خارجی منتقل کند. می گوید که بعضی از فیلمهایش را به خاطر اینکه از خیلی وقت پیش با کسانی کار کرده، مجبور است برای پخش انتخاب کند ولی بعضی دیگر از فیملها را بر اساس حس خوبی که به او دست می دهد، انتخاب می کند. از فیلم امروز میرکریمی و علاقه اش به این فیلم می گوید و از سکانس‌های مورد علاقه اش در این فیلم را با جزئیات تعریف می کند.
کتایون شهابی غرفه دار دیگری از پخش کنندگان مستقل سینمای ایران هستند. شهابی در جشنواره فیلم کن پر مراجعه است.ناهید حرف اول سینمای ایران در جشنواره فیلم کن شده است. شهابی خیلی با برنامه ریزی حرف می زند. ابتدا زیر بار مصاحبه نمی‌رود و می گوید باید با روابط عمومی ام هماهنگ کنید. به هر حال در مصاحبه ای کوتاه و به خاطر فیلم ناهید خیلی کوتاه می‌گوید: جشنواره فیلم کن به خاطر بازار فیلمش مهم شده است. فیلم سازان می دانند که اگر فیلمشان در کن باشد قابلیت فروش آن بالا می رود. برای همین است که خیلی از فیلمسازان دوست دارند اول فیلمشان را به کن بدهند و بعد از اینکه مهر کن به فیلمشان خورد به سایر جشنواره ها می دهند.
از شهابی می پرسم فکر می کنید ناهید از جشنواره فیلم کن جایزه ای هم دریافت کند و او گوید: اینکه کارگردانی با فیلم اول در بخش رسمی مهم ترین رویداد سینمای حضور پیدا کرده است مهمترین اتفاق برای این فیلم است. خیلی خوشحال کننده است که فیلم ناهید در بخش فیلم اولی های کن حضور داشت و اینکه بازخوردهای خوبی هم در این جشنواره دید. تا حدی که شرکت فرانسوی «مِمِنتو فیلمز» پخش فرانسه این فیلم را برعهده گرفت و از یونان شرکت استرادا فیلم از جمله پخش کننده هایی است که حق پخش فیلم را خرید.
شهابی در آخر گفت: من سعی می کنم فیلمهای خارجی که در جشنواره ها حضور دارند را نگاه کنم تا سطح سلایق مخاطبان جهانی برای انتخاب یک فیلم دستم بیاید. فیلم ناهید را هم که دیدم به خاطر اینکه فیلم‌نامه خوبی داشت و کارگردانی پخته ای پشت این کار بود، از همان اول می دانستم که فیلم برای جشنواره فیلم کن مناسب است.
محمدرضا عباسیان یکی از سینماگران حاضر در جشنواره فیلم کن هم در گفت‌وگویی کوتاه با خبرنگارفرهنگی خبرگزاری تسنیم گفت: در سالهای قبل، غرفه سینمای ایران محل اجتماع کمپانی های فیلمسازی متعدد ایرانی بود ولی امسال هر کدام یا عملا حضور ندارند و یا به صورت یک غرفه مستقل عمل می‌کنند.
عباسیان همچنین به حضور فیلم «ناهید» درجشنواره فیلم کن اشاره کرد و گفت: همه کشورهایی که در بازار فیلم کن حضور دارند دوست دارند که فیلمی از کشورشان در جشنواره حضور داشته باشد و اتفاقی هم برای فیلمشان بیافتد. فیلم ناهید تولید رسمی نهاد دولتی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است و باید از طرف سازمان سینمایی حمایت شود. پخش این فیلم را یک شرکت خصوصی انجام می دهد پس سوال اینجاست بخش بین الملل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی از این فیلم و عوامل فیلم چه حمایتی کرده است؟
وی همچنین گفت: من کاری به محتوا یا نظر شخصی خودم نسبت به فیلم ناهید ندارم ولی وظیفه سازمان سینمایی است که از این فیلمی که در جشنواره‌ای مثل کن حضور دارد حمایت همه جانبه کند در حالیکه مثلا در هیچکدام از این مجله هایی که در بازار فیلم توزیع می شود هیچ تبلیغی از فیلم ناهید نمی‌بینیم.
بازار فیلم شصت و هشتمین جشنواره فیلم کن، امروز اول خرداد ماه، کارش را تمام می کند. بخش بین الملل سازمان سینمایی با توجه به دورنمایی که برای سینمای ایران متصور شده است وظیفه‌ای دشوارتر از گذشته دارد. با توجه به نگاه جدی که سینمای ایران در سالهای اخیر به حوزه بین الملل داشته است وقت آن رسیده است که برای کسب بازارهای جهانی و عرضه محصولات فرهنگی نگاه جدی تری صورت پذیرد. تولید مشترک، کسب بازارهای جهانی و پخش بین الملل فیلمهای ایرانی از جمله ظرفیت‌های سینمای ایران است و این مهم محقق نمی‌شود مگر اینکه سینمای ایران به یک وفاق داخلی برسد.
شصت و هشتمین جشنواره فیلم کن روز 13 می (23 اردیبهشت) با حضور برادران «کوئن» در راس هیئت داوران و با نمایش فیلم «سرت را بالا نگه‌دار» ساخته‌ی «امانوئل برکوت» کارگردان فرانسوی در مراسم افتتاحیه آغاز به کار خواهد کرد و تا 24 می (3 خرداد ماه) ادامه خواهد داشت.
